Informatie

Polders en boezems 
Polders zijn gebieden - vaak meren of plassen - die kunstmatig zijn drooggemaakt. Doordat polders lager liggen dan het omringende land kan overtollig regen- en kwelwater er alleen met mechanische middelen uit verwijderd worden. Daarvoor werden vroeger windmolens gebruikt, later gemalen op stoomkracht, nog weer later met elektrische en dieselaandrijving. 

De gemalen die het water uit de polders oppompen noemen we poldergemalen. Die slaan het water uit in een wateropslag, de zogeheten boezem. Dat is een stelsel van plassen en wateren die met elkaar in verbinding staan. Vanuit de boezem wordt het water door andere gemalen - boezemgemalen - naar zee gepompt. Poldergemalen (zoals vroeger in de Cruquius, met de grootste stoommachine ooit gebouwd) houden de polders droog, boezemgemalen (zoals vroeger het stoomgemaal in Halfweg) houden de boezem op peil. En als een twee-eenheid zorgen ze samen voor het oer-Hollandse waterbeheer. 

Halfweg als werkend stoomgemaal 
Stoomgemaal Halfweg (1852) was één van de boezemgemalen van het Hoogheemraadschap van Rijnland. Het beheersgebied van Rijnland omvat ongeveer ca. 170 polders. Voor de bemaling van de boezem werden gemalen gebouwd in Spaarndam, Halfweg, Gouda en Katwijk. 

Stoomgemaal Halfweg heeft nu geen waterstaatkundige functie meer, maar zo'n 10-12 dagen per jaar draait het gemaal met zijn enorme schepraderen weer onder stoom. Daarmee is dit Stoomgemaal een zeldzaamheid. Want van de 485 (!) stoomgemalen die er ooit in West- en Midden-Nederland waren, zijn er nu nog maar twee over die nog onder stoom kunnen draaien.

Stoomgemaal Halfweg een zo bijzonder stuk industrieel erfgoed dat het een routepunt is van de HollandRoute, deel van het Europese netwerk "European Route of Industrial Heritage (ERIH)". 

Stoomgemaal Halfweg als museum 
Het Stoomgemaal is ook een museum. Op de openingsdagen, ook als het gemaal niet onder stoom is, zijn bezoekers van harte welkom. Het gebouw ademt nog de oude sfeer, de expositie, de opengewerkte ketel, de model- en industriestoommachines, de machinekamer, de schepraderen zijn het bezichtigen waard.

Halfweg en de toekomst 
Dat dit Stoomgemaal überhaupt nog bestaat en dat het ook nog onder stoom kan draaien is te danken aan de vele vrijwilligers. Zij zetten zich geheel belangenloos in om het Stoomgemaal in al zijn pracht en glorie in stand te houden, zodat nog vele generaties van dit unieke en typisch Hollandse stuk erfgoed kunnen genieten. Financiële steun is daarvoor onmisbaar. Help, word donateur en krijg gratis toegang!  Dat kan al vanaf € 30,-- per jaar.